Etap więźniów w drodze ze stacji Kolei Murmańskiej do obozu tranzytowego SŁON na brzegu Morza Białego w miejscowości Kiem. Kadry z filmu propagandowego „Sołowki”, reż. A. Czerkasow, operator S. Sawienko, „Sowkino”, 1927-1928.Brama obozu tranzytowego SŁON w miejscowości Kiem nad Morzem Białym. Napis: SSSR Uprawlenije Sołłagierami ONOGPU Kiempierpunkt (ZSRR Zarząd Sołowieckich Obozów Specjalnego Przeznaczenia OGPU, Kiemskij pieresylnyj punkt – Kiemski Obóz Tranzytowy). Kadr z filmu propagandowego „Sołowki”, reż. A. Czerkasow, operator S. Sawienko, „Sowkino”, 1927-1928.Człowiek na fotografii został aresztowany 30 lipca 1935 roku w pociągu na trasie Wołchow – Zwanka pod Leningradem, ponieważ publicznie wyzywał bolszewików od antychrystów. Po aresztowaniu odmówił podania nazwiska, odpowiedzi na pytania i podpisywania czegokolwiek. Funkcjonariusz w dokumentach w rubryce nazwisko wpisał „Nieznany nr 2”. Na więziennej fotografii widać, że Nieznany nie zgadzał się również na robienie mu zdjęć – ktoś siłą przytrzymuje jego głowę, tak by patrzył w obiektyw. Skazano go na pięć lat łagrów; rozstrzelano w 1937 roku.Wiktor Chorodczynski, urodzony w 1913 roku, poeta; aresztowany w wieku piętnastu lat, więzień obozu sołowieckiego w latach 1929-1931, rok po uwolnieniu ponownie osadzony na Sołowkach, rozstrzelany w 1937 roku. Fotografia więzienna.Jewgienija Jarosławska-Makron, urodzona w 1902 roku, poetka, dziennikarka, aresztowana 17 sierpnia 1930 roku w osiedlu Kiem, kiedy przyjechała na widzenie z mężem więzionym w obozie sołowieckim; rozstrzelana na Sołowkach w 1931 roku. Fotografia więzienna.Wadim Czechowski, urodzony w 1902 roku, meteorolog i chemik, rozstrzelany w obozie sołowieckim w 1929 roku. Fotografia więzienna.Feliks Lubczyński, urodzony w 1886 roku w guberni wołyńskiej, polski ksiądz katolicki; aresztowany w 1927 roku, oskarżony o propagandę antyradziecką, skazany na dziesięć lat łagrów. Zmarł w obozie sołowieckim 17 listopada 1931 roku. Fotografia więzienna.Igor Kuriłko (1893-1930), porucznik carskiej armii. W obozie sołowieckim zajmował niższe stanowiska w administracji łagrowej, zasłynął wyjątkowym okrucieństwem i sadyzmem. Skazany na karę śmierci i rozstrzelany w 1930 roku. Fotografia więzienna.Budowa kolejki wąskotorowej – pośrodku, w mundurze, prawdopodobnie inżynier F. Czichczajew. Wyspa Wielka Sołowiecka, 1924-1925. Fot. autor nieznany.Garbarnia. Wyspa Wielka Sołowiecka, druga połowa lat dwudziestych. Fot. prawdopodobnie R. Erlich.Solenie i beczkowanie dorsza, Sołowki, 1927. Fot. prawdopodobnie R. Erlich.Szpital na wyspie Wielka Sołowiecka, 1925. Fot. prawdopodobnie R. Erlich.Strażnicy obozu sołowieckiego, żołnierze 4. Pułku Dywizji Specjalnego Przeznaczenia im. Feliksa Dzierżyńskiego przy Kolegium OGPU. Pierwszy z prawej radiotelegrafista Arsenij Kuzniecow. Wyspy Sołowieckie, 1928-1930. Fot. autor nieznany.Wizyta pisarza Maksyma Gorkiego w obozie sołowieckim 20-23 czerwca 1929 roku. Na zdjęciu na pokładzie statku „Gleb Bokij”. Od lewej: nieznany mężczyzna, naczelnik obozu sołowieckiego Aleksander Nogtiew, synowa Maksyma Gorkiego Nadieżda „Timosza” Pieszkowa (odwrócona), syn pisarza Maksym Pieszkow, Matwiej Pogrebinski, Maksym Gorki, Gleb Bokij – członek Kolegium OGPU, rozstrzelany w 1937 roku.Aleksander Nogtiew (1892-1947), pierwszy naczelnik obozu Sołowieckiego Obozu Specjalnego Przeznaczenia w latach 1923-1925 i potem 1929-1930. Aresztowany w 1937 roku, w 1939 roku skazany na 15 lat łagrów, wyrok odbywał w Norylsku; od 1944 roku na zsyłce w Kraju Krasnojarskim. W 1945 roku zwolniony po rewizji wyroku, zmarł w Moskwie w 1947 roku. Zdjęcie przesłane żonie po zwolnieniu z w 1944 roku. Fot. autor nieznany.
FOTOGRAFIE WSPÓŁCZESNE
Byli więźniowie Sołowek i ich krewni w czasie ceremonii upamiętniającej ofiary obozu sołowieckiego przy kamieniu pamięci w osiedlu na wyspie Wielka Sołowiecka, 1991. Fot. Tomasz KiznyCecylia Mielnikowa na tle ruin pustelni Sawwatijewo na Sołowkach, gdzie jako dziecko była więziona razem z rodzicami. Ojca Moisieja Babina, mienszewika, aresztowano w 1924 roku i wysłano na Sołowki wraz z żoną Darią Cetlin i półtoraroczną córką. Potem całą rodzinę wywieziono w okolice Permu. Matka zmarła na zsyłce, ojca rozstrzelano w 1937 roku. Wyspa Wielka Sołowiecka, 1991. Fot. Tomasz KiznyWiktor Wasiliew, urodzony w 1916 roku w Moskwie, wykształcenie średnie, pracował jako elektrotechnik. Aresztowany w 1932 roku i skazany na 10 lat łagrów, więziony na Sołowkach, zwolniony w 1942 roku. Aresztowany ponownie w 1950 roku i skazany na dożywotnią zsyłkę do Karagandy w Kazachstanie. Zrehabilitowany w 1956 roku. Autor zbioru wierszy napisanych w obozach. Klasztor Sołowiecki, 1991. Fot. Tomasz KiznyWładimir Czaszej, urodzony w 1910 roku w Rydze, ukończył Instytut Mechaniczny im. Łomonosowa w Moskwie. Aresztowany w 1934 roku i skazany na 5 lat łagrów za agitację antysowiecką, więziony na Sołowkach, zwolniony w 1939 roku. W czasie wojny więzień hitlerowskiego obozu koncentracyjnego Stutthof (1943-1945). Był świadkiem na procesie norymberskim. Klasztor Sołowiecki, 1991. Fot. Tomasz KiznyTejmur Kazijew, malarz, urodzony w 1936 roku w obozie sołowieckim. Jego matka, Anna Brilliantowa, więźniarka Sołowek, została rozstrzelana w 1937 roku. Ojciec Tejmura Kazijewa, Kierim Kazijew, w tym czasie odbywał wyrok w obozie. Półtorarocznego Tejmura z łagru przekazano do domu dziecka, gdzie po trzech latach odnalazł go dziadek i zabrał na wychowanie. Klasztor Sołowiecki, 1991. Fot. Tomasz KiznyPrzystań w Zatoce Pomyślności, do której cumował parowiec „Gleb Bokij” z etapami więźniów przybywającymi na Sołowki. Ruiny hotelu Preobrażeńskiego, siedziby Zarządu Sołowieckiego Obozu Specjalnego Przeznaczenia, wyspa Wielka Sołowiecka, 1991. Fot. Tomasz KiznyKlasztor Sołowiecki, 1991. Fot. Tomasz KiznyPustelnia i cerkiew Ukrzyżowania na górze Golgota na wyspie Anzer, gdzie mieścił się podobóz „Golgota”, wyspa Wielka Sołowiecka, 1991. Fot. Tomasz KiznyPustelnia i cerkiew Ukrzyżowania na górze Golgota na wyspie Anzer, gdzie mieścił się podobóz „Golgota”, wyspa Wielka Sołowiecka, 1991. Fot. Tomasz KiznyPustelnia i cerkiew Ukrzyżowania na górze Golgota na wyspie Anzer, gdzie mieścił się podobóz „Golgota”, wyspa Wielka Sołowiecka, 1991. Fot. Tomasz KiznyProcesja w dzień świętego Sawwatija – jednego z założycieli klasztoru, klasztor Sołowiecki, 1991. Fot. Tomasz KiznyKlasztor Sołowiecki, 1991. Fot. Tomasz KiznyWyspa Wielka Sołowiecka, 1991. Fot. Tomasz KiznyWyspa Wielka Sołowiecka, 1991. Fot. Tomasz KiznyKlasztor Sołowiecki, 1991. Fot. Tomasz Kizny
